Ik was zes. De pop-uphoes van Mireille Mireille, de lp van Mireille Mathieu uit 1969, moet ik tientallen keren open en dicht hebben geklapt. Enerzijds om het wow-effect, anderzijds omdat ik de foto’s die zich ontvouwden nog eens moest bekijken (en nog eens, en nog eens).
Verleden week was het spannend. Het typoscript van mijn boek Tegenwoordig heet iedereen Sorry kwam terug van de uitgever, met aantekeningen van Dik, mijn redacteur. We belden erover. Voor het eerst hoorde ik mezelf hardop nadenken over het hoofdpersonage Bianca, haar moeder, haar broertje Alan.
Er zijn herinneringen die je niet in één beeld kunt vangen. Zoals toen ik voor het eerst het beroemde zebrapad op Shibuya Square in Tokyo overstak. Aan die ervaring kan ik niet terugdenken als aan een stilstaand beeld. Een foto van mezelf op dat zebrapad zou weinig zeggen. Bart steekt zebra over. Terwijl het een veel heftiger sensatie was, daar op dat drukste kruispunt van de wereld, middenin de dans van ongeveer tweeduizend mensen.
Ik dacht: zeven broers is niet weinig, maar ook niet verschrikkelijk veel. Dus zei ik ja op het voorstel van mijn eigen broer, die intendant is van het Kunstenfestival Watou. Ja, zei ik, een Broere-piano lijkt mij een fijn idee.
Je kreeg een eigen schrift. In het schrift stonden tekeningen, gedrukt met paarse inkt die stonk. Ik vond dat de inkt lekker stonk.
Als je een bladzijde omsloeg, dan zag je een vijver vol eenden. Een boom vol uilen. Elke tekening moest nog afgemaakt worden.
Meester Hugo zei: ‘Geef ogen aan die eenden. Geef veren aan die uilen.’
Je mocht in de klas zitten tekenen, maar het heette ineens anders.
‘Dit is geen tekenen,’ zei meester Hugo. ‘Dit is schrijven.’
Toen het hele schrift was volgeschreven, tekende meester Hugo een heel groot oog van een heel grote eend op het bord. Hij gaf het oog een staart, en zei: ‘Dit is een a. Die lees je ook zo: a. Doe eens na.’ Daarna tekende hij het tweede oog van een eend, en daarnaast een paal met een wimpel eraan vast en toen zei hij dat er een woord stond, en het woord was aap.
Je maakte een tekening die helemaal niet op een aap leek, de tekening heette een woord, en je kon dat woord lezen, en je mocht zelf kiezen wat voor aap je zag. Een chimpansee. Een gorilla. De meester zelf.
Zo is het begonnen.
Van september 2013 tot juni 2014 was ik artist in residence van Bibliotheek Permeke. In het begin van het seizoen timmerde ik samen met ontwerper Dries Otten aan mijn eigen werkkamer in de bib, waar ik me een paar dagen liet opsluiten. Schrijvers in spe konden met hun teksten bij me langskomen tijdens het spreekuur of deelnemen aan de Leesclub XL. Elke maand was er wel iets te doen.
Van een lege fles van helder glas weken we het etiket af. De kurk laten we erop. Met een grote spijker en een hamer tikken we voorzichtig — voorzichtig! — een gat in de holle bodem.
Elf jaar geleden werd ik wakker uit de narcose. De operatie was geslaagd, de hernia was aangepakt.
In de eetzaal van het hotel in Châtenay-Malabry, een buitenwijk van Parijs, is het rustig. Ik word maar langzaam wakker, en dat komt goed uit. Mijn hersenen in halfslaap registreren dat de koffie slap is, ik merk op dat de tafelkleedjes lelijk en van papier zijn, ik zie dat zowat het hele ontbijt in plastic verpakt is, maar erover nadenken lukt gelukkig nog niet.
Op een podium zitten zeven schrijvers/dichters en een moderator. Ze zitten er van zaterdagochtend tot zondagmiddag, een weekend lang, en het publiek komt naar eigen goeddunken aan en gaat weg. Dat is het principe van de Wochendendgespräche in Innsbruck. De schrijvers/dichters lezen voor en ze worden één voor één geïnterviewd, waarna de collega’s in het gesprek worden betrokken.
Het raampje tussen de keuken en de woonkamer noemen we vanavond ‘de bar’. Er is extra chips in huis gehaald, er is — heel uitzonderlijk! – frisdrank. Met mama en papa en veel broers zit ik voor de Dual-televisie. De landen die deelnemen aan het Eurovisie Songfestival passen op één a4‘tje. We geven punten en er is een geldprijs uitgeloofd voor wie de winnaar raadt.
Soms voel je vertwijfeling. Dan denk je: als het met het schrijven niks wordt, kan ik het misschien in de speelgoedbusiness zoeken.
Verleden week werd Hier, de nieuwe roman van Joke van Leeuwen voorgesteld. Tegelijk werd Jokes schrijversverjaardag ingezet – de veertigste. Van de vurige lofrede van Annemie Leysen hou ik al de hele week een belangrijke gedachte over.
Annemie zei namelijk dat er maar één Joke van Leeuwen bestaat. Toen dacht ik heel even: als compliment zou dat sterker kunnen. Van iedereen is er maar één op de wereld. Maar meteen ook besefte ik dat Annemie gelijk had. Als je de wereld verkleint en dan alleen het schrijverslandschap overhoudt is het een geweldig compliment. Er is maar één schrijver zoals jij.
Enter Evelien De Vlieger.
Afgelopen weekend las ik haar Wish you were here. Ik was al langer supporter van haar werk. Om met Annemie te spreken: haar stem lijkt op geen andere. Door haar toon, haar stijl, haar humor is het detecteerbaar: dit is een De Vlieger. In het geval van Evelien is dat een kwaliteitslabel. Haar verhalen ontwrichten je niet, ze ontregelen je tot dagen na de laatste bladzijden, en bovenal zorgt deze schrijfster ervoor dat de film in je hoofd op bladzijde 1 meteen begint.
In Wish you were here had iemand hier en daar misschien eens wat strenger moeten schrappen, maar ik ben ondertussen van een supporter van Evelien in een fan veranderd.
Het verhaal van de achttienjarige Hazel, die met een gebroken hart naar Bournemouth reist om er een paar maanden au pair te zijn in een uiteengevallen gezin, heeft me van begin tot eind geboeid. Evelien onderstreept met dit boek dat het in de literaire wereld echt een compliment is, als er maar één bestaat zoals jij.
